Οι αποφάσεις μας και η μηχανικότητά τους
Της Κάλλιας Κουβά
Μπορούμε να παίρνουμε εμείς οι άνθρωποι αποφάσεις; Και αν ναι, τι είδους αποφάσεις μπορούμε να παίρνουμε; Μπορούν να έχουν συνέπεια οι αποφάσεις μας; Γύρω από τι είδους θέματα συνήθως καλούμαστε να αποφασίσουμε; Μπορεί ένας άνθρωπος που είναι κλεισμένος ερμητικά μέσα στις αποφάσεις που έχει πάρει στο παρελθόν να τις ανανεώνει; Αφορούν οι αποφάσεις που παίρνουμε το σύνολο του εαυτού μας; Γιατί αναιρούμε τις οι αποφάσεις μας;
Αν αρχίσουμε να παρακολουθούμε, έστω και αποσπασματικά αυτά που μας συμβαίνουν θα διαπιστώσουμε πως κατά την διάρκεια της μέρας δεν είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι. Διαφορετικά ξυπνάμε το πρωί και διαφορετικά συνεχίζουμε την ημέρα μας. Και αυτό εξαρτάται απολύτως από τα συμβάντα που θα λάβουν χώρα κατά την διάρκειά της. Έτσι την μια στιγμή είμαστε όλο ζωντάνια και αισιοδοξία ενώ την άλλη μπορεί κάποιο γεγονός να μας ανατρέψει και να βυθιστούμε σε θυμό, νευρικότητα ή και απελπισία. Αυτό το θεωρούμε φυσιολογικό. Εμείς το μόνο που κάνουμε είναι να αντιδρούμε ανάλογα με αυτά που συμβαίνουν. Έτσι η ζωή μας κυλά ανάλογα με αυτά που μας τυχαίνουν.
Οι αποφάσεις λοιπόν που παίρνουμε στην διάρκεια της ζωής μας έχουν να κάνουν με την συνισταμένη εκείνων που συμβαίνουν γύρω μας με εκείνα που συμβαίνουν μέσα μας. Η υφή τους και η διάρκειά τους επίσης εξαρτάται από ένα σωρό αστάθμητους παράγοντες. Άρα παρατηρούμε πως πολλά γεγονότα εξελίσσονται με τυχαίους τρόπους. Ή μήπως όλα;
Εκτός από τα “εξωτερικά” γεγονότα, συμπεριλαμβάνονται και αυτά που συμβαίνουν στο νοητικό και συναισθηματικό μας σώμα. Από την μια μεριά υπάρχουν οι επιθυμίες μας, οι πεποιθήσεις μας για το πως είναι ή πως θα έπρεπε να είναι η ζωή και από την άλλη εμφανίζονται τα εξωτερικά γεγονότα που ακολουθούν την δική τους πορεία. Αυτές είναι δυνάμεις που έρχονται σε αλληλεπίδραση. Ανάλογα με τον τόπο, τον χρόνο και τον εκάστοτε χαρακτήρα αυτών των δυνάμεων, παίρνουμε τις αποφάσεις μας. Ποτέ κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια το αποτέλεσμα που σχετίζεται με την λήψη κάποιας απόφασης. Οι εμπλεκόμενοι παράγοντες είναι τόσα πολλοί που αυτό είναι σχεδόν αδύνατον.
Συνέπεια επίσης δεν μπορεί να υπάρχει στις πράξεις μας γιατί δεν υπάρχει κάποιο σταθερό σημείο μέσα από το οποίο παράγεται μια απόφαση. Πολλές φορές ξεκινάμε κάτι με ενθουσιασμό και στην πορεία το εγκαταλείπουμε. Αυτό συμβαίνει με τα χόμπι μας αλλά και με τους συνανθρώπους μας. Αφήνουμε γάμους, αφήνουμε δουλειές και αλλάζουμε γνώμη για το τι συμβαίνει γύρω μας. Την ίδια στιγμή προσπαθούμε μέσα από άλλα σημεία του εαυτού μας να κρατήσουμε κάποιες σταθερές. Έτσι δημιουργούμε διάφορες σχεδίες απόψεων και γαντζωμένοι από επάνω τους προσπαθούμε να υποκρινόμαστε πως δεν βλέπουμε την ρευστότητα των γεγονότων μέσα στα οποία εμπλεκόμαστε. Κρατάμε την σταθερότητα των απόψεων μας για να δημιουργήσουμε αντιπερισπασμό όταν τίποτε στην ζωή μας δεν περιέχει εσωτερική σταθερότητα και σαφήνεια. Μοιάζει να μην έχει διέξοδο το φαινόμενο. Αν όμως κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά θα δούμε κατ΄ αρχήν ότι δεν μπορούμε να παίρνουμε αποφάσεις που να ισχύουν για όλο το φάσμα της προσωπικότητάς μας από την στιγμή που δεν έχουμε μια συνολική εικόνα της.
Αυτό συμβαίνει συχνά γιατί άλλα κομμάτια του εαυτού μας τα θεωρούμε αξιοσέβαστα ενώ για άλλα ντρεπόμαστε. Όταν λοιπόν πάρει απόφαση ένα μας κομμάτι για κάποιο γεγονός συνήθως κάποιο άλλο μας κομμάτι, την αγνοεί. Έτσι καθώς γυρίζουμε σαν πολύγωνα που κυλούν, κανείς ποτέ δεν ξέρει τι πρόκειται να γίνει με αποτέλεσμα να καταλήγουμε να είμαστε αναξιόπιστοι. Και αυτό είναι απολύτως φυσικό.
Μόνον εκείνοι που αρχίζουν να παρατηρούν το σύνολο της ζωής και των γεγονότων, είτε εσωτερικών είτε εξωτερικών, μπορούν να έχουν μια σφαιρική εικόνα του εαυτού τους και επομένως μπορούν να αρχίσουν να παίρνουν και αποφάσεις. Όσο εμείς οι υπόλοιποι δεν αντιλαμβανόμαστε το σύνολο των στοιχείων που μας απαρτίζουν θα ζούμε μέσα σε έναν εαυτό που θα παραμένει άγνωστος. Και όσο θα ζούμε με αυτόν τον άγνωστο δεν θα μπορούμε να δημιουργούμε αξιόπιστες σχέσεις. Και όσο θα συμβαίνει αυτό θα βρισκόμαστε μακριά απ΄αυτό που επιθυμούμε βαθιά. Να είμαστε δηλαδή γαλήνιοι και να δημιουργούμε υγιείς και ευτυχισμένες σχέσεις.
Ενώνοντας κάτω από την προσοχή μας, το σύνολο των προσώπων και των τάσεων που μας απαρτίζουν, μειώνουμε τις εσωτερικές μας εντάσεις. Αρχίσουμε να παρατηρούμε πως όταν π.χ. εκφράζουμε μια πεποίθηση μας για κάτι ή για κάποιον, συντονιζόμαστε με μία δόνηση που στέλνουμε στον αποδέκτη της συζήτησης. Είναι σαν να τον προειδοποιούμε πως εκεί, στο συγκεκριμένο σημείο, έχουμε ορθώσει ένα τείχος. Εκείνος τότε αντι-δρα ανάλογα.
Γιατί με τέτοιον τρόπο σχετιζόμαστε. Δηλώνοντας συνεχώς τα όρια της προσωπικής μας αντίληψης. Και όσο το κάνουμε αυτό και το κάνουν και οι άλλοι γύρω μας τόσο παγιώνουμε τις αποστάσεις μας. Ποτέ λοιπόν, κάτω από τέτοιες συνθήκες, δεν θα μπορέσει ν αναπτυχθεί μια βαθιά και στοργική σχέση μεταξύ μας. Tα τείχη μας προεξέχουν πάνω από τις ανάγκες μας για αγάπη και συντροφικότητα. Οι οποιεσδήποτε αποφάσεις μας στην ουσία είναι αντι-στάσεις που συχνά προβάλουμε έχοντας το άγχος μήπως χάσουμε τον εαυτό μας. Ποιος είναι όμως αυτός ο εαυτός που αρνούμαστε τόσο πολύ να αποχωριστούμε; Πόσο δικός μας είναι; Ξέρουμε στ΄ αλήθεια τι είναι δικό μας; Υπάρχει κάτι μέσα σ΄αυτήν την ζωή που να μας “ανήκει” πραγματικά;
Ακολουθούμε έναν μηχανισμό κινήσεων και αντιδράσεων που αποκαλούμε ζωή και προσπαθούμε να προφυλάξουμε αυτό το ασαφές κομμάτι μας από την “ισοπέδωση”. Ενεργούμε χωρίς συνείδηση του τι λέμε, του τι κάνουμε όπως και του αντίκτυπου που έχουν αυτά σε μας και στους γύρω μας. Όσο περισσότερο μηχανικοί είμαστε τόσο μακρύτερα βρισκόμαστε από το να αποκτήσουμε μια ενότητα με τον εαυτό μας, το περιβάλλον και τους συνανθρώπους μας. Ο οργανισμός μας, μην έχοντας έναν κεντρικό τροφοδότη ενέργειας, δρα υποφέροντας. Υπολειτουργεί και αυτό τον εξαντλεί.
Δεν γνωρίζουμε το πως να φερθούμε στο σώμα μας και παρόλο που διαθέτουμε μία τέλεια μηχανή το μόνο που κάνουμε είναι να την απορρυθμίζουμε συνεχώς. Κάνοντας κακό στο σώμα μας και στο αεικίνητο πνεύμα μας δεν αφήνουμε χώρο να εκδηλωθεί το μέγεθος του θαύματος του οποίου είμαστε μέρος.
